ZAJĘCIA UMUZYKALNIAJĄCE Z ELEMENTAMI MUZYKOTERAPII

W obecnym czasie, gdy życie biegnie w oszałamiającym tempie, codzienna rzeczywistość przynosi nam ogromne napięcia psychiczne. Najbardziej bezbronne w sytuacjach stresu są dzieci w wieku szkolnym, które nie potrafią sobie z nim radzić. Jedną z form, która łagodzi niepotrzebne napięcia psychiczne w szkole i poza nią, jest muzykoterapia, która tworzy ład i harmonię, a zarazem jest źródłem znaczącej siły psychicznej.

Sam termin wywodzi się z greki i oznacza leczenie przy pomocy muzyki. Leczenie oznacza – być, aby opiekować się i pomagać – być z dziećmi, być cierpliwym w towarzyszeniu i wspieraniu. Może działać czy to uspokajająco, czy pobudzająco, ujawnia emocje werbalne (ruchowe), potrafi przenosić w inny, lepszy świat marzeń, harmonizuje osobowość. To, co potocznie nazywamy muzykoterapią jest w rzeczywistości profilaktyką muzyczną. Muzyka nie leczy chorób, ale im zapobiega. Jest niezwykle skutecznym czynnikiem regulującym nastrój, sprzyja relaksowi, pobudza do pracy, ułatwia rozmowę, wpływa na poziom hormonów stresowych, ciśnienie krwi, oddychanie, pracę serca. Dzięki niej mija przygnębienie, łagodnieje uczucie lęku i zmniejsza się napięcie mięśniowe.

Współczesne badania psychologów i pedagogów oraz obserwacje nauczycieli dowodzą, że już w środowiskach przedszkolnych i szkolnych zauważa się narastającą liczbę dzieci z zaburzeniami rozwoju osobowości. Dzieci te mają trudności w nauce, dostosowaniu się do otoczenia, nierzadko sprawiają kłopoty wychowawcze rodzicom i nauczycielom.

U wielu uczniów stwierdza się znaczny stopień nadpobudliwości – mają obniżone procesy hamowania, słabo kontrolują swoje zachowania, z trudem odróżniają to, co dobre, słuszne, od tego, co niepożądane. Są nadmiernie ruchliwi, impulsywni, przekorni, często używają obraźliwych zwrotów, cechuje ich utrudniona koncentracja, nieumiejętność relaksacji. Przyczyn tego stanu jest wiele, m.in. tempo życia, mnogość życia, pośpiech, stałe napięcie nerwowe, niepewność. Stopień nasilenia różnych dolegliwości jest mniej lub bardziej uciążliwy dla ucznia i dla otoczenia.

Wielu psychologów i pedagogów szkolnych zaleca, aby w trakcie zajęć lekcyjnych, przerw śródlekcyjnych, zajęć świetlicowych wprowadzać ćwiczenia, które pełnią funkcje dydaktyczne i terapeutyczne.

Bardzo pożyteczną funkcję spełniają zajęcia umuzykalniając z elementami muzykoterapii. Zajęcia z elementami muzykoterapii pozwalają uczestnikom uświadomić sobie własne możliwości i je ukierunkować.

Z pozoru zajęcia takie są podobne do audycji muzycznych z lekcji muzyki. W rzeczywistości jednak, gdy przestrzegamy zasad profilaktyki muzycznej i muzykoterapii jest to zupełnie inne spotkanie z muzyką.

W muzykoterapii grupowej powinno brać udział od 6 do 15 osób. Ważną sprawą jest tu tzw. dobór homogenny, czyli osób podobnych pod względem wieku, płci, osobowości, postawy w zachowaniu, muzycznych upodobań, itp.

Podstawą wszelkich skutecznych oddziaływań na dzieci jest pozytywny, serdeczny i akceptujący kontakt emocjonalny z nimi. Dopiero w tak przebiegającej relacji uczuciowej można umieścić konkretny program relaksacyjny, korygujący i stymulujący psychikę dziecka.

Naczelną zasadą przy podejmowaniu jakichkolwiek działań terapeutycznych, terapeutycznych tym również o charakterze grupowym, jest uprzednia ocena problemów ucznia, charakterystyka jego osobowości i możliwości poznawczych. Rozpoczynając zajęcia należy ocenić stan napięcia psychofizycznego grupy i poszczególnych uczestników, zwracamy również uwagę na postawę ciała, dynamikę ruchu, ekspresję mimiczną i werbalną, a także rejestrujemy ogólne wrażenie ze wstępnej obserwacji. Przed przystąpieniem do realizacji wytyczonych celów, prowadzący zajęcia powinien zwrócić uwagę na aktualny stan fizyczny uczniów (wydolność i sprawność ruchową, wydolność układu oddechowego).

Ważna jest także ocena stanu emocjonalnego w danym dniu. Znajomość aktualnego stanu psychofizycznego dziecka pozwoli na adekwatną interpretację jego zachowań, uchroni przed niebezpieczeństwem wyciągania zbyt daleko idących czy wręcz fałszywych wniosków, które mogłyby prowadzić do niekorzystnych dla niego działań.

Prawidłowa ocena sytuacji dziecka warunkuje właściwe ukierunkowanie dalszych zajęć i dobór odpowiednich metod.

Muzykę do prowadzonych przez siebie zajęć z elementami muzykoterapii wybieram sięgając do własnych doświadczeń oraz czerpiąc inspiracje z literatury przedmiotu.

W zakresie interpretowania muzyki odwołuję się do jej empirycznie potwierdzonych walorów. Są to pozycje z klasycznej muzyki instrumentalnej o jednolitym charakterze emocjonalnym, utwory melancholijne, pełne zadumy, marzycielskie, pogodne, utwory relaksujące, tonizujące. Do tego repertuaru włączam pozycje z muzyki współczesnej.

Rekrutacja odbiorców programu dokonana została na drodze obserwacji, wskazań pedagogów szkolnych, nauczycieli wychowawców klas oraz rodziców.

• wzbogacenie warsztatu pedagogicznego o nowe oryginalne elementy;
• zapoznanie z różnymi formami aktywizacji;
• korekcja zaburzonych funkcji, stymulacja psychomotoryczna;
• dostarczenie korzystnych doświadczeń społecznych

• zredukowanie i odreagowanie napięć psychofizycznych;
• likwidacja niepokoju, lęku, agresji;
• pobudzenie aktywności do osiągnięcia zadowolenia z wykonywanych czynności i wspólnej zabawy;
• aktywizacja psychofizyczna;
• poprawa ekspresji emocjonalnej i psychoruchowej;
• zrytmizowanie i zorganizowanie czynności codziennych;
• wpływanie na właściwe kształtowanie stosunków interpersonalnych, osiągnięcie lepszej komunikacji z otoczeniem;
• wzmocnienie poczucia własnej wartości;
• zaspokojenie potrzeb dziecka, warunkujących jego równowagę wewnętrzną ( potrzebę rekreacji i odprężenia, gry i zabawy, wyładowania nadmiaru energii, ucieczki od codziennych spraw i trosk, pełnej ekspresji osobowości, m. in. ekspresji pragnień, tęsknot, rozładowania i złagodzenia bolesnych napięć, urazów i różnych konfliktów wewnętrznych, które narastają wraz z codziennym życiem;
• uwrażliwienie i edukacja muzyczna.

Monika Kijewska